در دبیرخانه دین پژوهان کشور برگزار شد:
نشست علمی پژوهشی پیرامون تاریخ رحلت و شهادت سه معصوم؛ نبی اکرم (ص)، امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا (ع)، شامگاه دوشنبه 9 دی ماه با سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین یدالله مقدسی و حضور جمعی از علما و اندیشمندان حوزه و دانشگاه در دبیرخانه دین‌پژوهان کشور برگزار شد.
در ابتدای این نشست علمی حجت الاسلام و المسلمین مقدسی با اشاره به این که درباره تاریخ رحلت پیامبر اکرم(ص) و تاریخ شهادت امام حسن و امام رضا علیهم السلام گزارشها و اختلافات فراوان تاریخی وجود دارد گفت: درباره روز، ماه و سال رحلت پیامبر اکرم(ص) 9 تاریخ مختلف، درباره شهادت امام حسن مجتبی(ع) چندین تاریخ و درباره شهادت امام رضا (ع) 13 نقل تاریخی وجود دارد.
حجت الاسلام و المسلمین مقدسی در ادامه با بیان این که مسئله تاریخ ولادت و شهادت معصومین از دیگر رویدادهای تاریخی جدا نیست و مانند همه رویدادهای تاریخی در این زمینه نیز اختلاف نظر وجود دارد، به بررسی مهمترین عواملی که موجب این اختلاف نظرهای تاریخی شده اند پرداخت.
وی از منع نقل و ثبت حدیث درباره رویدادهای تاریخ اسلام از جمله میلادها و شهادتها در برههای از تاریخ به ویژه از زمان ابوبکر و عمر تا زمان عمربن عبدالعزیز به عنوان اولین عامل در این زمینه یاد کرد و گفت بسیاری از خلفا و افراد به جهت این که اسناد تاریخی و مطالبی که نقل می شد مطلوب نظر آنان نبوده و در این اسناد از آنان به نیکی یاد نمیشد به محدودیت نقل و ثبت حدیث روی آوردند.
حجت الاسلام مقدسی دومین عامل را از بین رفتن منابع و کتابهای تاریخی مورد اعتماد درباره ولادتها و شهادت ها و محل دفن چهارده معصوم در خانههای و منازل مسکونی بر اثر حوادث طبیعی از جمله زلزله، سیل، تخریب خانهها و ... عنوان کرد و از کتاب «الولادات الطیبه الطاهره» نوشته محمد بن عبدالله شیبانی که شیخ طوسی از وی سندهایی نقل کرده اما از بین رفته و هیچ نسخهای از آن وجود ندارد به عنوان نمونه ای از این دست کتابها نام برد.
شیوه نقل حدیث سومین عاملی بود که سخنران این نشست علمی به آن پرداخت و افزود: این تاریخ ها معمولا به سه دسته نقل میشوند: دسته اول نقل حدیثی که به صورت سلسله سند است و در نهایت به یک روای مورد اعتماد می رسد، دسته دوم به صورت تاریخی است که گاهی ناقل و گاهی منبع را بیان می کند و دسته سوم نقل و محاسبه رویدادهای تاریخی بر مبنای نقل علوم نجومی و طالع بینی و ریاضی است.
استاد مقدسی از دستبردهای تاریخی و تعمد بر تغییر و تحریف به عنوان چهارمین علت این اختلافات تاریخی نام برد و ادامه داد: نمونههای فراوان تاریخی وجود دارد که افراد به دلیل داشتن اغراض فرقهای و مذهبی خود، اعتقادی به نقل درست برخی رویدادهای تاریخی نداشتهاند، برای نمونه غزالی و ذهبی معتقد بودند نباید مسائلی که بین یاران پیامبران رخ داده است به ویژه خشونتها و اختلافات میان اصحاب پیامبر برای مردم نقل شود به گونهای که غزالی با این توجیح که نباید مردم از اصحاب پیامبر مکدر شوند نقل حادثه عاشورا را حرام عنوان کرده است!.
سخنران این نشست علمی از منتهی نشدن برخی نقل قولها درباره تاریخهای ولادت و شهادت معصومین به افراد مورد اعتماد به عنوان پنجمین عامل یاد کرد و ادامه داد: درباره نقلهای مربوط به ائمه علاوه بر این که از شیوه تاریخی استفاده میکنیم باید از شیوه رجالی نیز استفاده شود و سندها به صورت رجالی نیز بررسی شوند.
حجت الاسلام مقدسی از مشکل کتابت و عدم نقطه گذاری و نوع شباهت هایی که در کلمات خط کوفی وجود دارد به عنوان ششمین عامل نام برد و افزود: مثلا سبعین و تسعین اگر بدون نقطه باشند هر دو یک کلمه خوانده میشوند و یا حمل و صفر با خط کوفی به یک شکل نوشته می شود و همین امر موجب برخی اختلافات در روزهای شهادت و ولادت شده است.
نویسنده کتاب "بازپژوهی در تاریخ ولادت و شهات معصومان (ع)" در پایان این نشست علمی درباره تاریخ دقیق رحلت پیامبر اکرم (ص) گفت: با این که ابی مخنف دوم ربیع الاول را روز رحلت پیامبر (ص) نقل کرده است اما 3 روایت از معصومین داریم که دو روایت آن در کتاب کافی و یکی در کتاب دلائل الاقامه طبری آمده است و هر سه روایت رحلت پیامبر (ص) را در 28 صفر را تأیید میکند. یکی از این روایت ها روز رحلت حضرت فاطمه را سوم جمادی الثانی نقل کرده و دو روایت دیگر گفتهاند حضرت فاطمه (س) بعد از پیامبر 75 روز زنده بوده است، و اگر اینها را تطبیق بدهیم، رحلت پیامبر مطابق 28 صفر میشود. هر سه این روایتها معتبرند و علاوه بر این روایتها، 28 صفر به لحاظ قرائن، مؤیدات فراوان تاریخی دارد که وقتی کنار هم قرار گیرد ما را به این جمعبندی میرساند که این روز، روز رحلت پیامبر گرامی اسلام است.
درباره شهادت امام حسین مجتبی نیز روزهای 7 و 28 صفر ذکر شده است اما قدیمیترین سند مربوط به 7 صفر مربوط به زمان شهید اول است که مستندات وی هم روشن نیست و قابل خدشه است و قبل از وی نیز هیچ کس این روز را نقل نکرده است در حالی که درباره روز 28 صفر از همان روز رحلت امام حسن مجتبی (ع) تاکنون سند معتبر وجود دارد به ویژه اسناد دقیقی که شیخ مفید به صورت دقیق ذکر کرده است.
درباره روز شهادت حضرت رضا (ع) نیز زیدیه عراق 17 صفر را نقل کردهاند که یک نقل دارد و خیلی معتبر نیست، 23 ذیقعده هم نقل شده است ولی روایاتی که روز آخر صفر را به عنوان روز شهادت امام رضا ذکر کردهاند از جمله اسنادی متعددی که شیخ طوسی، شیخ طبرسی، شیخ مفید، علامه مجلسی و ... ذکر کرده اند مقبولیت و اعتبار بیشتری دارد.
در پایان این نشست علمی، حجت الاسلام و المسلمین مقدسی پاسخگوی سوالات و نظرات اساتید و حاضران در این نشست بود و این نشست علمی با مرثیهسرایی و ذکر مصیبت توسط ذاکران اهل بیت به پایان رسید.
گفتنی است در ابتدای این نشست علمی آیت پیمان مدیرعامل دبیرخانه دین پژوهان کشور ضمن خیرمقدم به حاضران، گزارشی از نشستهای علمی برگزار شده در این مؤسسه در ماههای محرم و صفر و برنامههای آتی این مؤسسه را اعلام کرد.
