حجت الاسلام مهریزی: بسیاری از مسائل در حوزه زنان به مرور وارد دین شده است

حجت الاسلام مهریزی: بسیاری از مسائل در حوزه زنان به مرور وارد دین شده است

حجت الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی:

توجه به روح شریعت و اجتهاد مستمر از مبانی اصلی امام موسی صدر است/ زنان باید بدون زنانگی در جامعه حضور یابند

 

امام موسی صدر در یکی از سخنرانی های خود به مسئله زنده به گور کردن دختران اشاره کرده و گفته است، در قیامت از پدران سؤال می شود که چرا دختران خود را زنده به گور کردید؟ این زنده به گور کردن تنها به معنای زنده به گور کردن دختران در دوران جاهلیت نیست. اگر پدری با مداخله بی جای خود مانع ازدواج دخترش شود، او را به نوعی زنده به گور کرده است. اگر مردی دختر و همسرش را خانه نشین کند و اجازه کار کردن به آنها ندهد، آنها را زنده به گور کرده است. هرکاری که صدای زن را خفه کند، زنده به گور کردن او است.

 

 

دومین جلسه از سلسله نشست های اندیشه و عمل با عنوان «جایگاه زن در اندیشه و عمل امام موسی صدر» عصر دیروز در محل مؤسسه فرهنگی- تحقیقاتی امام موسی صدر برگزار شد. 

 

به گزارش خبرنگار مهرخانه، سخنران این نشست حجت الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، پژوهشگر و محقق حوزه، بود که به بیان جایگاه زن در اندیشه و عمل امام موسی صدر پرداخت.

 

در ابتدای نشست مهریزی، خلاصه ای از مباحث جلسه قبل را مطرح کرد و گفت: مباحث جلسه قبل به عنوان مقدمه ای برای رسیدن به جایگاه زن در اندیشه امام موسی صدر مطرح شد. براساس مبانی مطرح شده در جلسه قبل می توانیم به یک پیش بینی و آینده پژوهی دست یابیم و پیش بینی کنیم کسی که درباره زنان چنین دیدگاهی داشته اگر امروز بود، در این خصوص چگونه می اندیشید؟

 

وی به آثار و سخنرانی هایی که از امام موسی صدر باقی مانده است اشاره کرد و گفت: بسیاری از مسائل در حوزه زنان به مرور وارد دین شده است و برخی عادات و رسوم مربوط به یک قوم و فرهنگ خاص در فرهنگ دینی جا افتاده است. آثار دینی امام موسی صدر که مربوط به زنان است به دو دسته تقسیم می شود؛ یکی مباحث تاریخی و شئونات زنان در مرحله معینی از تاریخ است و دیگری احکام بنیادین و جاودانی است. 

 

برای کشف موضع دین درباره زن باید قرآن را محور شناخت قرار داد 

مهریزی افزود: امام موسی صدر معتقد بود که برای کشف موضع حقیقی دین درباره زن باید قرآن را محور شناخت قرار دهیم. حدیث در طول زمان مورد آسیب های مختلف فرهنگی قرار گرفته است، اما قرآن دستکاری نشده است. برخی احادیث آشکارا با قرآن در تضاد هستند. محور قرار دادن قرآن یک مبنا است. تمام کسانی که نسبت به زنان رویکرد معقولی دارند، قرآن را محور قضاوت قرار دادند. حدیث هم در جای خود باید مورد استفاده قرار گیرد، ولی اعتبار و جایگاه حدیث پس از قرآن است. 

 

دیدگاه های امام موسی صدر درباره زنان به ۶ محور تقسیم می شود

این پژوهشگر در ادامه به ۶ محور در اندیشه امام موسی صدر درباره زنان اشاره کرد و گفت: از میان نوشته ها و گفتارهای موجود امام موسی صدر در خصوص زنان می توان به مسائل آنان و نوع اجتهاد امام موسی صدر درباره زنان پی برد. دیدگاه های امام موسی صدر در خصوص زنان را می توان به ۶ محور تقسیم کرد. این ۶ محور عبارتند از: شخصیت زن، جایگاه زن در خانواده، جایگاه زن در جامعه و حضور اجتماعی زنان، مسئله حجاب، زن در غرب و برخی شبهاتی که در مسائل دینی مربوط به زن وجود دارد.  

 

مهریزی در ادامه به شخصیت زن از نظر امام موسی صدر اشاره کرد و گفت: امام موسی صدر با ذکر آیاتی از قرآن به بیان دیدگاه خود درباره شخصیت زن می پردازد. از نظر او زن و مرد در خلقت یکی هستند و جوهره یکسانی دارند. بسیاری از مردان خود را بالاتر از زنان می دانند، این در حالی است که در قرآن هیچ تفاوتی میان زنان و مردان وجود ندارد. 

 

توجه به روح شریعت و اجتهاد مستمر از مبانی اصلی امام موسی صدر است 

وی در ادامه به بحث خانواده و جایگاه زن در آن اشاره کرد و گفت: در مباحث مربوط به خانواده و زنان، مسائل مختلفی مطرح می شود؛ از جمله این مباحث طلاق، ازدواج، چندهمسری و ریاست مرد در خانواده است. بخشی از این مباحث در اندیشه امام موسی صدر منعکس شده و وی درباره آنها سخن گفته است. 

 

مهریزی افزود: یکی از مهم ترین مبانی امام موسی صدر توجه به روح شریعت و اجتهاد مستمر است. وی در یکی از سخنرانی های خود می گوید: «اسلام در شریعت خود اصولی را وضع کرده است که بر اساس اقتضائات زمان تحول پذیرند.» شریعت مساوی دین نیست، بلکه بخش کوچکی از دین و قابل تغییر است. 

 

با اتکاء به سه نوع شریعت می توانیم تحولات حوزه زنان تبیین کنیم 

وی در ادامه به سه نوع شریعت که بر اساس آن می توان تحولات را تبیین نمود، اشاره کرد و گفت: سه نوع تحول در شریعت و احکام آن وجود دارد؛ یکی موضوع و حکم است. اگر موضوع تغییر کند، حکم هم تغییر می کند. برای مثال، نفقه زن بر مرد واجب است. در اینجا نفقه موضوع و واجب حکم است. نفقه به مرور زمان تغییر یافته و معنای متفاوتی به خود گرفته است. نفقه در صد سال قبل یک معنایی داشته و اکنون معنای دیگری دارد. در شهر و روستا نیز نفقه معناهای متفاوتی دارد. شرط و جزا باید با هم تناسب داشته باشند. برای مثال، چندهمسری مباح مقید است، در زمان پیامبر برای کمک به زنانی که شوهر خود را در جنگ از دست داده بودند، چنین مسئله ای مطرح شد. اما امروزه از زندگی قبیله ای آن زمان خبری نیست و برای زنانی که شوهرانشان را در جنگ از دست دادند، بنیاد شهید درست می کنند و به آنها رسیدگی خاص می نمایند. این امر در شرایط مختلف متغیر است و معناهای متفاوتی دارد. 

 

ایجاد شرط در قوانین شریعت باعث می شود احکام شریعت با بن بست روبرو نشود 

مهریزی به دومین نوع شریعت اشاره کرد و گفت: نوع دوم شریعت که با اتکاء به آن می توانیم تحولات را تبیین کنیم، به اموری اختصاص دارد که با ایجاد شرط، در قانون تحول به وجود می آورند. برای مثال، در پرتو این قوانین می بینیم در شروط ضمن عقد تحولاتی به وجود آمده است. در قدیم احکام اولیه طلاق تنها به دست مرد بود، اما امروزه زن می تواند شرط کند و حکم طلاق را بگیرد. شریعت قاعده شرط را پیش بینی کرده که احکامش با بن بست روبرو نشود. 

 

وی در ادامه به ذکر مثال دیگری پرداخت و گفت: از طرف دیگر ریاست خانواده بر عهده مرد است، اما زن می تواند هنگام عقد شرط کند و سرپرستی بخشی از امور را بر عهده گیرد. یکی از مسائل جدی در حوزه خانواده سرپرستی مرد بر زن است. اگر ازدواج به شکل عادی انجام گیرد، مرد سرپرست زن است، اما اگر زن در هنگام عقد شرط کند، می تواند مدیریت و سرپرستی بخشی از امور منزل را بر عهده گیرد. بحث خانواده یکی از اصولی که می تواند برخی مباحث را حل کند، بحث شرط است. اصل شرط برای ایجاد تحول در قوانین صورت می گیرد. 

 

احکام ثانویه از جمله مهم ترین مسائل تغییر احکام شرعی است 

این محقق حوزه دین در ادامه افزود: سومین نوع شریعت، احکام ثانویه است که از مهم ترین مسائل تغییر احکام شرعی است. یکی از بحث ها در حوزه خانواده بحث فقهی است که بر سر آن اختلاف وجود دارد. می گویند دختری که می خواهد برای بار اول ازدواج کند، پدر هم باید نظر داشته باشد. تبیین عقلایی این امر آن است که چون دختر تجربه ندارد پدرش باید در کنار او باشد، ولی تصمیم گیرنده نهایی خود دختر است. امام موسی صدر با اشاره به آیه قرآن می گوید: پدر مشاور امین است، اما اگر از حدود خود تجاوز کند، از حق خود برای اظهار نظر محروم می شود. اگر زمان ازدواج دختر فرا رسیده باشد و پدر مخالفت کند و این مخالفت او بی جا باشد، حق او ساقط می شود. حق پدر موقت است و نباید بی دلیل دخالت کند. 

 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: امام موسی صدر در یکی از سخنرانی های خود به مسئله زنده به گور کردن دختران اشاره کرده و گفته است، در قیامت از پدران سؤال می شود که چرا دختران خود را زنده به گور کردید؟ این زنده به گور کردن تنها به معنای زنده به گور کردن دختران در دوران جاهلیت نیست. اگر پدری با مداخله بی جای خود مانع ازدواج دخترش شود، او را به نوعی زنده به گور کرده است. اگر مردی دختر و همسرش را خانه نشین کند و اجازه کار کردن به آنها ندهد، آنها را زنده به گور کرده است. هرکاری که صدای زن را خفه کند، زنده به گور کردن او است. 

 

زنان سازنده موادِ ساختمان جامعه هستند 

مهریزی افزود: بحث دیگر حضور اجتماعی زن و نقش های اجتماعی اوست. جامعه انسانی از ۲ عامل؛ زن و مرد، تشکیل شده است. زنان و مردان عناصر اصلی سازنده جامعه هستند. اگر جامعه را یک ساختمان در نظر بگیریم، زن سازنده موادی است که ساختمان را تشکیل می دهند و مرد پیوند دهنده اجزای آن است. 

 

وی به بیان عبارتی از امام موسی صدر پرداخت و گفت: از امام موسی صدر سؤال پرسیدند، نظرش راجع به اینکه زن حاکم شود چیست و او پاسخ داد: «اسلام زن را منع نکرده، اما این کار را برای زنان خوش ندارد. زیرا نقشی برتر از آن برای زنان قائل است و آن زادن و پروردن حاکم است.» با نگاهی به تفکرات رایج و سنتی در بین علما می بینیم همین اندازه که امام موسی صدر زنان را منع نکرده، نگاه رو به جلویی داشته است و می توان پیش بینی کرد که اگر امروز حضور داشت، دیدگاه های جدیدی در حوزه زنان ارائه می داد. 

 

زنان باید بدون زنانگی در جامعه حضور یابند 

مهریزی در ادامه به مسئله حجاب اشاره کرد و گفت: امام موسی صدر در خصوص حجاب اعتقاد داشت که دین از زنان خواسته زنانگی و مردانگی را در خانه بگذارند و سپس در جامعه حضور یابند. زن و مرد به عنوان ۲ انسان باید در جامعه حاضر شوند. فلسفه حجاب ایجاد قید و بند برای زنان نیست، باطن حجاب، عفت و حیاست. حجاب یک قالب و شکل است که در اندازه، شکل و رنگ با زمانه خود قابل تغییر است، اما حیا و عفت ثابت است. وقتی زنان می خواهند در جامعه حضور یابند، باید به عنوان یک انسان به آنها نگاه کرد. وقتی زن از خانه بیرون می رود نباید زنانگی خود را بروز دهد. حرف زدن، راه رفتن و نوع پوشش زنان نباید برانگیزاننده باشد. عرضه زنانگی باعث می شود سایر توانمندی های زنان پنهان شود. پوشش در حضور اجتماعی برای این است. 

 

باید بر باطن حجاب که عفت و حیاست تأکید بیشتری شود 

وی در پایان تأکید کرد: حجاب یک دستور دینی است که در قرآن آمده و عمل به آن واجب، به عنوان یک تکلیف، است. اما حجاب یک باطن و جوهری دارد که آن عفت و حیاست. از طرف دیگر باید ببینیم ضریب حجاب در میان سایر تکالیف دینی چند است. به گمان من در حجاب زیاده روی شده است و به حجاب ضریبی بیش از آنچه در واقع وجود دارد، داده شده است. حجاب یک واجب دینی است، اما بی حجابی گناه کبیره محسوب نمی شود. 

 
منبع : www.iranzanan.com

<